تاب نخ چیست؟ و چه تاثیری بر مقاوت پارچه دارد؟

تاب نخ، یکی از پارامترهای تأثیرگذار بر کمیت و کیفیت تولید نخ و تولیدات وابسته به آن است. بطور خلاصه آرایش مارپیچی الیاف در اطراف محور نخ را تاب می‌گویند. برای آنکه رشته‌های الیاف تشكیل دهنده نخ، بهتر و بیشتر به هم بچسبند و يكديگر را بپوشانند و رشته نخ محكم‌تری به وجود اورند آن‌ها را به هم می‌تابانند. تاب دادن الیاف یعنی يعنی الیاف را حول محور خودشان می‌چرخانند تا نقاط اصطكاك بین الیاف بیشتر شود و استحكام بیشتری پیدا کند. تاب دادن نخ یعنی به همین صورت نیز دو يا چند نخ را نیز جهت رسیدن به يكنواختی بیشتر و استحكام بیشتر حول محور طولی خود به دورهم می‌پیچانند. تعداد تاب معمولاً به صورت تاب در اینچ (TPI) یا تاب در متر (TPM) بیان می‌شود.

روش‌های تاب دادن نخ

جهت تاب راست تاب (z) و یا چپ تاب (s) است. اگر نخ‌هایی با تاب z داشته باشیم و بخواهیم در یک مرحله مجددا نخ چند لا با همان تاب Z تولید کنیم، مقاومت نخ حاصل نسبت به مقاومت نخ‌های اولیه کمتر خواهد بود. به همین دلیل در تاب‌دادن نخ‌ها در هر مرحله نوع تاب را تغییر می‌دهیم. مثلاً اگر نخ‌های اولیه تاب z داشتند برای مرحله بعد تاب s را انتخاب می‌کنیم و اگر لازم باشد این گروه نخ‌ها را باز هم به هم بتابانیم جهت تاب باید z شود بدین ترتیب به طور یک در میان جهت تاب‌ها عوض می‌شود.

انواع تاب نخ

تاب حقیقی: در تاب حقيقي همه الياف در يك جهت تاب خورده اند. در تاب حقيقي اگر يك سر نخ ثابت باشد، سر ديگر نخ به همراه بوبين بايد بچرخد تا تاب اعمال شود.

تاب مجازی: در تاب مجازي، تاب قسمتي از نخ با قسمت ديگر تفاوت دارد. تاب مجازي با وجود اینکه به كمك بخار و حرارت تثبیت می‌شود، نسبتا راحت از هم باز می‌شود. در تاب مجازي با اينكه دو سر نخ ثابت است، دستگاه تاب دهنده از وسط نخ شروع به چرخيدن مي كند و تاب مجازي توليد مي‌كند. همانطور که گفته شد تاب مجازي بدون تثبيت كردن ارزشي ندارد و از هم باز مي‌شود.

پارامترهای تاثیر گذار بر تاب نخ

جهت تاب: نخ‌ها را می‌توان در دو جهت مختلف نسبت به محور نخ تاباند. جهت و میزان اين چرخش، از پارامترهای تعیین کننده تاب است. اگر يک سر نخ ثابت بوده و انتهای آن در جهت حرکت عقربه‌های ساعت، چرخانده شود، جهت تاپ را “S” و خلاف اين جهت را “Z” می‌گویند. علت اين نحوه نامگذاری جهت تاپ، مطابقت در جهت قرارگیری الیاف سطح نخ با جهت بدنه اين حروف است.

مقدار تاب: مقدار تاب برحسب تعداد تاب در واحد طول مشخصی از نخ تعريف می‌شود. تعداد تاب بر حسب واحد اينچ یا متر اندازه گیری می‌شود. میزان تاب نخ اثرات زيادی بر خواص نخ و پارچه دارد. به عنوان مثال با افزايش تاب نخ، اصطكاك داخلی بین الیاف بیشتر شده و استحكام نخ افزايش می‌يابد. در عمل افزايش تاب فقط تا حد معینی موجب افزايش استحكام نخ شده و پس از آن حد، استحكام نخ را کاهش می‌دهد.

زاويه تاب: زاويه‌هایی است که الیاف سطح نخ، نسبت به محور مرکزی نخ دارند. هرچه تعداد تاب نخ بیشتر شود، زاويه الیاف نسبت به محور نخ نیز بیشتر خواهد شد. بنابراين اين زاويه را می‌توان به عنوان معیاری برای اندازه گیری تاب نخ به کار برد. اين مقدار مستقل از قطر نخ است. زاويه تاب مورد نیاز در هر نخ برای دستيابی به خواص موردنظر، به جنس، طول الیاف، نمره نخ و … بستگی دارد.

هدف از ایجاد تاب

• جلوگیری از پرز دار شدن نخ
• افزایش استحکام نخ
• ایجاد مقاومت بیشتر در مقابل اصطکاک
• ایجاد یکنواختی بیشتر
• آماده شدن نخ برای بافندگی

تاثیر تاباندن نخ بر خصوصیات نخ و پارچه

تاب در نخ از جمله شاخص‌های مهم در کیفیت محصول نهایی شامل پارچه و پوشاک خواهد بود. به طور کلی میزان کم یا زیاد بودن تاب نخ می‌تواند باعث افزایش یا کاهش مقاوت پارچه شود. از این رو دقت در میزان مناسب تاب مبحثی است که مهندسین نساجی سعی می کنند بالاترین دقت را نسبت به آن داشته باشند. شاخصه‌هایی که تحت تاثیر پیچ و تاب نخ قرار می‌گیرند شامل:

• لمس پارچه
• جذب رطوبت
• ویژگی های پوشیدنی لباس
• جلوه های زیبایی شناختی پارچه
• جذب موئینگی رطوبت
• نفوذ پذیری هوا
• درخشندگی و جلا

تمامی نخ‌ها برای تولید تابیده می‌شوند. بر اساس کاربرد و کیفیت مورد نیاز روش‌های تاباندن نخ‌ها متفاوت است. برای تولید نخ بسته بندی از روش تابیده ایتفاده می‌شود. این نوع نخ بسته بندی معمولا برای بسته بندی‌های مربوط به انواع کارتن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از ایجاد تاب در نخ افزایش استحکام نخ است.